Luisterverhaal: Nostalgie is een krachtig politiek wapen geworden

de Volkskrant Elke Dag

zondag 8 december 2024 10:00

Samenvatting

In de podcast van journalist Olaf Tempelman wordt het fenomeen nostalgie onder de loep genomen, met een focus op hoe politici dit gevoel strategisch inzetten. Tempelman reflecteert op zijn ervaringen in Oost-Europa na de val van het communisme, waar sommige mensen terugverlangen naar die moeilijke tijden. Hij wijst op de Nederlandse nostalgie naar de jaren '70, die vaak idealiseerd wordt, ondanks de crises in die periode. Politici zoals Donald Trump en Geert Wilders maken gebruik van nostalgie als een politiek instrument, door te suggereren dat er een betere tijd was die heroverd moet worden. De podcast roept op tot kritisch nadenken over dit gebruik van nostalgie. Ook de roman 'Scheilplaats voor andere tijden' van Georgi Gosbodinov behandelt het thema van vasthouden aan het verleden uit angst voor de toekomst. Onderzoek wijst uit dat de opvattingen over migratie in Nederland door de jaren heen nauwelijks zijn veranderd. Nostalgie kan waardevolle inzichten bieden, maar de herinneringen zijn vaak subjectief en gekleurd. Tempelman pleit ervoor dat politici dieper ingaan op de oorsprong van nostalgische gevoelens, die vaak voortkomen uit sociale spanningen en veranderingen. In Nederland is er een verlangen naar periodes van tolerantie en voorspelbaarheid, waarbij stagnatie soms als stabiliteit wordt gezien. De podcast maakt ook een vergelijking met oudere inwoners in de VS en hoe politici deze gevoelens gebruiken om harmonie te bevorderen, in tegenstelling tot populisten die chaos aanwakkeren. De aflevering eindigt met een oproep tot kritisch nadenken over de noodzaak van zorgverzekeringen.